Mạng 6G là gì? Mạng 6G có gì thay đổi so với thệ cũ?
1. Bạn đã thật sự hiểu mạng 6G là gì hay chưa?
Như tên gọi, mạng 6G là mạng di động thế hệ thứ sáu, tiếp bước thế hệ trước đó là 5G. Hiện vẫn chưa rõ tiêu chuẩn cụ thể của mạng 6G, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể suy đoán được những công nghệ nào sẽ được đưa vào và mạng 6G sẽ có những đặc điểm gì. Theo thông tin từ trang PCMag, các thế hệ mạng di động mới thường sử dụng các mã hóa kỹ thuật số tiên tiến hơn mà các máy tính cũ không đủ mạnh để thực hiện. Ngoài ra, mạng 6G cũng hỗ trợ băng tần rộng hơn, độ phủ rộng và thông minh hơn.
Hiện đang có rất nhiều dự án nghiên cứu phát triển 6G (do tư nhân hoặc những quỹ đầu tư tài trợ chi phí) diễn ra trên khắp thế giới. Một trong những dự án tiêu biểu nhất có thể kể đến đó là '6Genesis' trị giá 251 triệu Euro ở Oulu, Bắc Phần Lan - một địa điểm lâu đời đã gắn liền với sự phát triển của mạng di động.
Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã nỗ lực nghiên cứu và phát triển để rồi phóng vệ tinh 6G đầu tiên trên thế giới vào không gian vào tháng 11 vừa qua. Đây có thể xem là một trong những niềm tự hào của người dân Trung Quốc nói riêng và đối với nhân loại nói chung. Trong khi đó, công ty Samsung và Nokia hiện đang dẫn đầu trong việc phát triển mạng 6G ở Hàn Quốc, châu Âu. Ngoài ra ta có thể kể đến dự án phát triển 6G mới của nước Anh tại 6G Innovation Centre (6GIC) tại Đại học Surrey.
Tuy nhiên, quá trình phát triển mạng 6G vẫn chỉ mới bắt đầu và kết quả cuối cùng sẽ phụ thuộc vào tốc độ triển khai cũng như sự đồng thuận về các công nghệ để cho ra tiêu chuẩn cuối cùng cho mạng 6G. Theo Samsung, công ty đã ước tính rằng các dịch vụ 6G (đã được thương mại hóa) có thể sẽ xuất hiện sớm nhất vào năm 2028 hoặc 2030. Chính vì thế mà bạn đừng mong đợi sẽ thấy logo 6G nhỏ xuất hiện trên điện thoại của bạn, kể cả khi thiết bị đó có hỗ trợ mạng 6G.
2. Mạng 6G có gì khác biệt so với những thế hệ trước đó?
Sự khác biệt đầu tiên mà chúng ta có thể thấy rõ ràng nhất đó chính là tốc độ. Sau mỗi thế hệ mạng di động, tốc độ sẽ là yếu tố quan trọng nhất cần phải được cải thiện và mạng 6G cũng như vậy. Mạng di động thế hệ thứ 6 sẽ sử dụng thiết bị vô tuyến tiên tiến hơn, có lượng sóng lớn hơn và đa dạng hơn so với 5G. Điều này bao gồm cả việc sử dụng phổ tần số cực cao (Extreme High Frequency) mang lại tốc độ cực cao và dung lượng lớn trong khoảng cách ngắn. Để dễ hình dung, bạn có thể theo dõi bảng so sánh tốc độ dự kiến giữa mạng 4G, 5G và 6G như sau:
Theo thông tin từ website của Chính phủ Việt Nam (chinhphu.vn), hầu hết người dùng phổ thông hiện nay sử dụng mạng di động ít khi sẽ vượt quá 100 Gbps (12.5 GB/s). Tuy nhiên tốc độ cao của mạng di động sẽ hữu dụng trong nhiều lĩnh vực khác chẳng hạn như AI, hỗ trợ các trung tâm dữ liệu, IoT, giao tiếp tầm xa hay thậm chí tích hợp mạng vệ tinh,... Và mạng 6G hoàn toàn có thể đáp ứng được những yêu cầu trong các lĩnh vực ở trên.
Về mức độ phủ sóng thì như đã đề cập ở trên, mạng 6G sẽ có độ phủ rộng hơn so với 5G. Công nghệ vệ tinh 6G và các bề mặt thông minh có khả năng phản xạ tín hiệu điện từ sẽ mang lại độ trễ thấp, kết nối nhanh chóng đến những địa điểm xa xôi, khó tiếp cận được với các mạng di động thông thường. Thậm chí ở trên trời hay dưới biển đều có thể được kết nối với nhau thông qua 6G.
Mặc dù mạng 5G đã giúp con người khai thác AI (trí tuệ nhân tạo) để tối ưu hóa, phân bố tài nguyên và xử lý dữ liệu, độ trễ cực thấp dưới một phần nghìn giây. Tuy nhiên mạng 6G còn có thể làm tốt hơn như vậy khi có thể khiến AI trở nên thông minh hơn, tốc độ xử lý sẽ gần bằng não người, theo thông tin từ trang Gizchina. Nếu quả thực là như vậy, con người sẽ ngày càng tiến gần đến một xã hội số hóa, thông minh với mọi thứ được tổ chức, sắp xếp một cách khoa học thông qua AI.
Mạng 6G cũng sẽ tiêu thụ ít điện năng hơn so với người tiền nhiệm của mình. Bạn có thể nghĩ nó không cần thiết nhưng sự hiệu quả trong việc tiêu thụ năng lượng đóng một vai trò rất quan trọng đối với môi trường nói riêng và với sự bền vững của ngành công nghệ mạng di động nói chung. Nếu bạn chưa biết, theo một số báo cáo đã ước tính rằng lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông có thể thải đến 14% lượng khí CO2 vào năm 2040. Chính vì vậy, việc mạng 6G tiết kiệm năng lượng tiêu thụ có thể giảm đáng kể lượng khí thải ra môi trường.
3. Những lợi ích mà mạng 6G mang lại là gì?
Về mặt lợi ích trong cuộc sống hàng ngày, tốc độ Terabit của 6G chắc chắn sẽ làm cho trải nghiệm xem phim trên các nền tảng streaming được nhanh hơn hay các cuộc gọi FaceTime sẽ không còn giật lag, phạm vi phủ sóng rộng và nhiều thiết bị/vật dụng được kết nối với nhau hơn có thể sẽ thay đổi cách chúng ta tương tác với công nghệ.
Ngoài ra, thay vì các cuộc gọi Zoom phục vụ cho việc học tập/họp công việc, mạng 6G sẽ cho phép người dùng có thể nói chuyện với những người khác trong cuộc gọi theo thời gian thực thông qua công nghệ VR. Người dùng có thể sẽ sử dụng các thiết bị đeo có cảm biến đặc biệt để có cảm giác thực tế hơn như đang ở trong cùng một phòng với nhau.
Không chỉ vậy, mạng 6G còn cho phép Internet of Things (IoT) mở rộng hơn và trở nên tiên tiến hơn, cung cấp nhiều dữ liệu và nhiều khả năng hơn. AI xử lý với tốc độ theo thời gian thực có thể biến đổi robot, trong khi đó việc mở rộng phạm vi phủ sóng 6G tới các vùng biển và bầu trời có thể ứng dụng vào những lĩnh vực như hàng hải, hàng không hay thậm chí cả trong vũ trụ. Và cũng vì 6G tiết kiệm năng lượng hơn so với 5G, chúng ta có thể cho các thiết bị IoT có mức năng lượng thấp được sạc qua mạng chẳng hạn.
Mạng 6G còn có một công dụng thú vị khác đó là “3D Hologram Displays” (màn hình chiếu ảnh nổi 3 chiều), theo một đề xuất khá độc đáo của Samsung. Để thực hiện được, điều kiện cần thiết là tốc độ dữ liệu mạng 580Gbps trên các thiết bị cầm tay và "vài Tbps" cho một hình chiều ba chiều có kích thước bằng con người. Nhà mạng SK Telecom của Hàn Quốc đã từng trình bày ý tưởng này.
Và còn rất nhiều lĩnh vực khác mà mạng 6G có thể phát huy khả năng. Tuy nhiên, với đa phần người dùng phổ thông tại Việt Nam như chúng ta hiện nay, việc được sử dụng một loại mạng có thể đảm bảo tính ổn định cũng như nhanh chóng khi kết nối internet đã là quá đủ. Chúng ta cũng không nhất thiết phải quan tâm đến sự ảnh hưởng của 6G lên các lĩnh vực khác.
Với 4G hiện nay tại Việt Nam (thế hệ mạng di động mới nhất được thương mại hóa), tình trạng bị kết nối chậm/mất kết nối khi di chuyển đến những vùng sâu, vùng xa vẫn còn tồn tại. Mạng 5G hiện đang trong quá trình thử nghiệm và người dùng vẫn chưa có cơ hội trải nghiệm nên không thể rõ 5G sẽ được cải thiện hay không. Nhưng hy vọng, mạng 6G có thể mang lại tốc độ hàng Terabit như trên lý thuyết và khắc phục được những trải nghiệm không tốt của 4G cũng như phát huy các thế mạnh từ 5G.
4. Những thách thức khi xây dựng và phát triển mạng 6G?
Hiện một trong những thách thức lớn nhất trong việc phát triển mạng 6G đó chính là chi phí. Có một sự thật rằng để xây dựng cả một hệ thống mạng di động trên toàn quốc là không hề rẻ khi theo một nghiên cứu của tổ chức GSMA Intelligence, giai đoạn từ 2018-2025 nhu cầu vốn đầu tư của các nhà mạng vào 5G trên thế giới lên tới 1.000 tỉ USD. Trong khi đó, chỉ riêng Mỹ và Trung Quốc, trong ba năm từ 2019-2021 có nhu cầu vốn đầu tư vào 5G lên đến 165 tỉ USD và trở thành hai quốc gia tiên phong trong lĩnh vực này.
Nếu nhà mạng muốn thu hút khách hàng sử dụng dịch vụ mạng di động thế hệ của mình thì họ buộc phải điều chỉnh mức giá gói cước sao cho hợp lý nhất. Giả sử với 5G, sau khi một nhà mạng tại Việt Nam đã hoàn tất việc thử nghiệm cũng như xây dựng toàn bộ hệ thống trạm thu phát sóng 5G trên toàn quốc, giá gói cước 5G khi ấy bắt buộc phải gần bằng hoặc chỉ cao hơn một chút so với giá của mạng 4G. Thậm chí, mức giá gói cước của 5G vẫn có thể sẽ thấp hơn 4G bởi trước đó vào tháng 4/2017, nhà mạng Viettel đã khai trương mạng 4G và tuyên bố chi phí gói cước sẽ rẻ hơn 3G từ 40-60%.
Chính vì thế, để mạng 6G có thể phổ cập đến nhiều người dùng Việt Nam nói riêng và mọi người dùng trên toàn cầu, chi phí gói cước của 6G phải hợp lý, không quá cao để mọi người đều có thể dễ dàng tiếp cận. Nhưng chưa dừng lại ở đó, mạng 6G thậm chí còn phải đối mặt với vấn đề mang tên "sức khỏe của người tiêu dùng".
Vào đầu năm nay, đã có một số thông tin cho rằng mạng 5G đã phần nào khiến hệ miễn dịch của con người bị suy giảm, giúp dịch Covid-19 lây lan nhanh hơn. Tuy nhiên, các nhà khoa học chứng minh rằng 5G không thể lây lan virus SARS-CoV-2. Chính vì thế, không cớ gì để chúng ta phải tin rằng mạng 6G sẽ gây nguy hại đến sức khỏe của con người.
Thế nhưng, câu hỏi “Liệu 5G có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người hay không?” Tính đến này, chúng ta vẫn chưa có câu trả lời chính xác. Trước đó không lâu, đã có rất nhiều dẫn chứng cho rằng trường điện từ (EMF) được tạo ra từ sóng 5G thậm chí còn ảnh hưởng đến loài vật, khiến 150 con chim chết nằm ngổn ngang trên mặt đất, hàng loạt sứa biển bị trôi dạt bất thường vào bờ tại Hà Lan, hay thậm chí là khiến cho chuột bị... vô sinh. Và rồi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã phải đưa ra cảnh báo tạm thời, bức xạ EMF có thể gây ung thư cho con người.
Nhưng theo một số nghiên cứu mới nhất, 5G tần số cao (mmWave) - loại phổ tần sẽ được cung cấp cho hệ thống 5G trong tương lai - không gây nguy hiểm đến sức khỏe con người. 5G mmWave vẫn được phân loại là “không ion hóa” giống như các tín hiệu được sử dụng để phát radio, TV và Wifi ngày nay.
Vậy còn với mạng 6G thì sao? Vẫn chưa ai có thể biết chính xác được 6G sẽ liên quan như thế nào đến môi trường sống xung quanh hay sức khỏe của con người. Nhưng với sự tiến bộ của khoa học công nghệ, chắc chắn sẽ có những giải pháp nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng và chúng ta cùng chờ xem vì mạng 6G hiện tại vẫn còn ở giai đoạn sơ khai.
